Door de fors gestegen energievraag is het elektriciteitsnet in Nederland in de afgelopen jaren als het ware dichtgeslibd. Vanwege deze zogeheten netcongestie kan de netbeheerder geen stroom leveren op veel plekken in Nederland. De capaciteitsproblemen op het energienet spelen al langer. Het beleid van de overheid, met subsidies voor zonnepanelen, warmtepompen en elektrisch laden heeft dit probleem nog verder versneld, meent manager infradiensten Mike Sterkenburg van Joulz. “Het probleem was te voorzien. Vraag en aanbod zijn hierbij nooit goed op elkaar afgestemd.”

“De netcongestie is niet langer alleen een technisch onderwerp. Het begint meer en meer een politiek vraagstuk te worden, waarbij de discussie draait om de vraag: wie moet er voorrang krijgen? Gaat de woningbouw voor de economische vooruitgang? Die vraag gaat ons allemaal raken.” Sterkenburg benadrukt dat de problemen de komende jaren alleen nog maar zullen toenemen, door de noodzaak om van het aardgas af te gaan. “De elektrificering van warmte is waarschijnlijk de grootste accelerator van de elektriciteitsvraag die de komende jaren gaat spelen. En ook híer geldt: je kunt er niet omheen. Je móet het doen. Het betekent dat er een integraal energiebeleid moet komen.”

Lokaal opwekken

Veel projectontwikkelaars lopen bij bestaande projecten tegen de netcongestie aan. “Door de hoge grondprijs kunnen ze niet wachten op een aansluiting. Het betekent dat er iets voor moet worden verzonnen. Lokaal opwekken en gebruiken, en alleen het overschot terugleveren, is nu de beste oplossing.” Joulz heeft een innovatieve oplossing ontwikkeld die duurzaam is, een ‘virtuele off-grid situatie’ waarbij het energieprofiel leidend is. Bij de aanpak wordt zonne-energie opgewekt en opgeslagen in batterijen. Het systeem wordt slim aangestuurd door algoritmes. Een voorbeeld is het project op Schiphol Trade Park in Hoofddorp, dat geen afnamecapaciteit krijgt vanwege de overbelasting op het net. Met een Virtual Power Grid is de oplossing gevonden. Het pand neemt geen stroom af, maar kan wel de zelf opgewekte stroom terugleveren. Joulz zorgt er met het Virtual Power Grid voor dat het pand stroom krijgt met een leveringsbetrouwbaarheid van 99,99 procent. “We zijn een technisch bedrijf. We bieden een energiesysteem dat de betrouwbaarheid van de energieleverantie voorop heeft staan. Er is voldoende back-up aanwezig.”

Hulp nodig bij netcongestie problemen?
Energiecoöperatie

Energiecoöperatie

Ook de andere bedrijven op Schiphol Trade Park zochten naar dit soort oplossingen. Om het project in Hoofddorp van de grond te krijgen, hebben gebiedsontwikkelaar SADC, de betrokken ondernemers, netbeheerder Liander, Spectral Energy en Joulz de handen ineengeslagen. De lokaal opgewekte stroom wordt gedeeld met de bedrijven op Schiphol Trade Park. “Van oudsher zijn de installaties afgestemd op het individuele piekverbruik, voor maximale leveringszekerheid. Maar in de coöperatie wordt gebruik gemaakt van realtime-informatie over de gebruiksprofielen van de aangesloten bedrijven in combinatie met weersvoorspellingen, gasprijzen van verschillende leveranciers en batterijcapaciteit. Door de slimme afstemming van vraag en aanbod is nooit meer transportvermogen nodig dan die vier aansluitingen die beschikbaar zijn, voor vijftien bedrijven.

Het systeem zet de meest duurzame energie als eerste in. De coöperatie is hoofdzakelijk zelfvoorzienend. Het gaat hier echt om een systeeminnovatie. Je creëert een klein elektriciteitsnet in een gebied waar veel economische activiteit en woningbouw is, waardoor je toch een nieuw vastgoedproject kunt ontwikkelen. De normgeving staat dit eigenlijk niet toe. Het positieve van Liander is dat ze echt meedenkt en dat de gemeente de nieuwe energiecoöperatie als pilot ziet,” stelt Sterkenburg. “Je moet geloven in het verhaal. Je moet er echt achter staan. Het was niet gelukt zonder een gedeelde duurzame visie en inzet van alle betrokken partijen. Het vraagt veel inspanning om het project praktisch en technisch voor elkaar te krijgen. Hetzelfde geldt voor de samenwerking in de coöperatie.”

Nieuw tijdperk

Sterkenburg verwacht dat er meer off-grid oplossingen en coöperaties zullen volgen. “Dit is een nieuw tijdperk, dat om andere organisatievormen vraagt. Dit gaat onderdeel worden van onze energiesamenleving. Je kunt vooral het verschil maken in een congestiegebied door samenwerking. Samenwerking bij lokaal duurzame energie opwekken en deze ook lokaal gebruiken.” Hij gebruikt de Johan Cruyff Arena in Amsterdam als voorbeeld voor hoe de bestaande regelgeving eenvoudige oplossingen in de weg staat. “Het stadiondak ligt vol met zonnepanelen, de energie wordt opgeslagen in batterijen. En nog is er een overschot aan energie.” Op nog geen honderd meter afstand ligt de Ziggodome, met een heel ander energieprofiel. “Maar de energie van de Arena kan er niet naartoe volgens de normen van de netbeheerder. Dat is gek. Daar kan iets op gevonden worden. De oplossing is er: decentrale productie en consumptie die plaatsvindt vanuit een coöperatie. Volgens de formule: lokaal opwekken, lokaal gebruiken en lokaal samenwerken.” Het vraagt om een ander ambitie bij netbeheerders. “Ze moeten nog meer de interactie met de samenleving opzoeken. In plaats van accelerator van de energietransitie meer richting een ondersteunende rol van facilitator.”

Meer weten? Download de Whitepaper